Bakır Yatakları Bir Köyü Geç Tunç Çağı’nın En Önemli Ticaret Merkezlerinden Biri Haline Getirdi

Şehrin atölyelerinden birinden bakır cürufu. Kredi: T. Bürge

Göteborg Üniversitesi’nden araştırmacılar, Kıbrıs’taki Hala Sultan Tekke köyünün Geç Tunç Çağı’ndaki önemini vurgulayan kanıtlar ortaya çıkardı. Ekip, kazılar yoluyla, köyün stratejik konumunun ve imrenilen metal bakırın zengin rezervlerinin, Akdeniz’deki uluslararası ticaretin ilk aşamalarında en önemli ticaret merkezlerinden biri haline gelmesinde çok önemli bir rol oynadığını tespit etti. Bulgular Arkeolojik Bilimler Dergisi’nde yayınlandı.

“Hala Sultan Tekkesi’nde çok miktarda ithal çanak çömlek bulduk, ayrıca altın, gümüş, fildişi ve yarı değerli değerli taşlardan yapılmış lüks eşyalar bulduk. Göteborg Üniversitesi Tarih Çalışmaları Bölümü’nde emekli profesör ve kazıların lideri Peter Fischer, “İsveç Kıbrıs Keşif Gezisi, şehrin bakır üretiminin yüksek talep gören bir ticari meta olduğunu gösteriyor” diyor. adanın arkeolojik tarihinin haritasını çıkarmak için 1927’de başlayan bir araştırma projesidir. En son Peter Fischer liderliğindeki Kıbrıs’ın güney kıyısında, günümüzün Larnaka kenti yakınlarındaki Hala Sultan Tekkesi’ne 2010 yılında başlayan sefer, 13 sezon sürdü. Kazılar, kentin surlarla çevrili, 14’ü merkezi olmak üzere en az 25 hektarlık bir alanı kapsadığını göstermiştir. Keşif, daha da geniş bir alana dağılmış bu döneme ait objeler de buldu.

“Araştırmalarımız ve kazılarımız, Hala Sultan Tekkesi’nin daha önce düşünülenden daha büyük olduğunu ve yaklaşık 25 ila 50 hektarlık bir alanı kapladığını gösteriyor. o dönemin standartlarına göre büyük bir şehir. Genellikle bu dönemde ve bu bölgedeki yerleşimler yalnızca birkaç hektarı kaplıyordu,” diyor Peter Fischer.

Tunç Çağı’nda Kıbrıs, Akdeniz çevresindeki en büyük bakır üreticisiydi. Kalayla alaşımlanan bu metal, demir kullanılmaya başlanmadan önce döküm aletleri, silahlar ve takılar için kullanılan bronz yapımının temelini oluşturdu.

“Şehirdeki kalıntılar, eritme fırınları şeklinde yoğun bakır üretimi gösteriyor. , döküm kalıpları ve cüruf. Bakırın çıkarıldığı cevher, yakınlardaki Troodos Dağları’ndaki madenlerden şehre getirildi. Atölyeler çok fazla kurum üretti ve rüzgarların çoğunlukla güneyden esen isi ve pis kokuyu şehirden uzaklaştırması için şehrin kuzeyine yerleştirildi. Bugün, üretim süreci arsenik, kurşun ve kadmiyum gibi atık ürünler ürettiği için bu tür bir üretim imkansız olurdu, ancak o zamanlar insanlar sürecin ne kadar tehlikeli olduğunu bilmiyorlardı,” diyor Peter Fischer.

{7 }

Sardinya (1), İtalya (2), Girit (3), Yunanistan (4), Türkiye (5), İsrail (6), Mısır (7), Irak (8), Mısır, Afganistan ve Hindistan’dan (9) boncuklu kolye ve bir bok böceği (Ramses II) Hala Sultan Tekkesi’nde bulunmuştur. Kredi: T. Bürge

Büyük miktarlarda ithal mal

Kıbrıs’ın Doğu Akdeniz’deki merkezi konumu ve iyi korunan limanı, Hala Sultan’da canlı ticaret için çok elverişli koşullar yarattı Tekke. Günümüz Yunanistan, Türkiye, Orta Doğu ve Mısır gibi komşu bölgelerden çanak çömlek, mücevher ve diğer lüks mallar şeklinde büyük miktarlarda ithal mallar ve ayrıca Baltık Denizi bölgesi Sardinya’dan daha uzun mesafeli ithalat , Afganistan ve Hindistan bulundu. Bu buluntular, şehrin MÖ 1500-1150 döneminde en büyük ticaret merkezlerinden biri olduğunu ve bölgedeki uluslararası ticaretin ilk döneminde büyük önem taşıdığını gösteriyor.

Bakıra ek olarak, oldukça aranan- mor boyalı dokumalar da üretildikten sonra. Boya, mor boyayı üreten mukusun ekstrakte edildiği mor boya mureks türünden geldi. Şehir ayrıca insan, hayvan ve bitkilerin karakteristik boyalı motiflerini içeren çanak çömlek üretti ve ihraç etti. Araştırmacılar, bu boyalı motiflerin arkasındaki sanatçıyı “Hala Sultan Tekke ressamı” olarak adlandırıyor.

“Çömlek buluntularının çoğuyla ilgili harika olan şey, Akdeniz’deki ve ötesindeki meslektaşlarımıza yardımcı olabilmemiz. Bu dönemde hiçbir çanak çömlek gıpta ile bakılan Kıbrıs çanak çömleği kadar yayılmamıştır. Daha önce tarihlendirilmesi zor olan diğer ithal çanak çömleklerle aynı katmanda tarihlendirebileceğimiz yerel olarak üretilmiş çanak çömlekler bularak, bunları senkronize edebilir ve meslektaşlarımızın bulduklarını tarihlendirmelerine yardımcı olabiliriz” diyor Peter Fischer.

Çömleğin adı Tunç Çağı şehri, başlangıçta siteye şu anda kazı alanına yakın duran Hala Sultan Tekkesi camisinin adını veren keşif gezisinden geliyor. Şehirde ticaret neredeyse 500 yıl boyunca gelişti, ancak Akdeniz çevresindeki diğer birçok gelişmiş Tunç Çağı uygarlığı gibi Hala Sultan Tekkesi de MÖ 1200’den hemen sonra çöktü. Hakim olan hipotez, ‘Deniz Kavimleri’nin bu sıralarda Doğu Akdeniz’i işgal ederek şehirlerini yok ettiği ve Tunç Çağı medeniyetlerini sona erdirdiği yönündeydi.

“Geçmişte, ‘Deniz Kavimlerinin’ ‘ yegane açıklamaydı. Son yıllardaki araştırmamız bu açıklamaya daha fazla ayrıntı verdi. Örneğin, Anadolu (günümüz Türkiye’si), Suriye ve Mısır’da bu döneme ait yazılı kaynakların salgın hastalıklardan, kıtlıklardan, devrimlerden ve işgalci halkların savaş eylemlerinden bahseden yeni yorumları artık var. Ek olarak, araştırmalarımız iklimdeki bozulmanın katkıda bulunan bir faktör olduğunu gösteriyor. Bütün bunlar bir domino etkisi yaratmış olabilir, daha iyi yaşam koşulları arayışındaki insanlar Orta Akdeniz’den güneydoğuya taşınmış ve böylece günümüz Yunanistan’ındaki, Kıbrıs’taki ve Mısır’daki kültürlerle çatışmaya girmiş olabilir.” Peter Fischer.

Referans: “Hala Sultan Tekke’de bölgelerarası ticaret, Kıbrıs: Analiz ve ithalat kronolojisi” yazan Peter M. Fischer, 14 Kasım 2022, Journal of Archaeological Science: Reports.
DOI: 10.1016/j.jasrep.2022.103722